Φωτογραφίες από την προσωπική συλλογή του Μάρκου Ανδρέου

 Τεχνικά χαρακτηριστικά      Φωτογραφίες      Video

Συγγραφέας Μάρκος Ανδρέου
 

Ο ιδρυτής του εργοστασίου ήταν ο Ιωάννης Γλεούδης-Πατέστας. Η ζωή του δραστήρια και δημιουργική, σε μικρή μόλις ηλικία μεταναστεύει στην Κωνσταντινούπολη όπου σπουδάζει και εργάζεται σε εμπορικούς οίκους και λαμπρός έμπορος πλέον επιστρέφει στην Κέα για να κληρονομήσει τον πάμπλουτο νονό του. Το 1922 έρχονται στο νησί πρόσφυγες από την Μικρά Ασία κυρίως καπνογεωργοί τους οποίους βοηθάει κάνοντας εξαγωγές μέχρι το 1927 όπου και απαγορεύεται από την κυβέρνηση η καλλιέργεια καπνού στις Κυκλάδες.

Ο ιδρυτής του εργοστασίου Ιωάννης Γλεούδης-Πατέστας.

Το 1925 με συνέταιρους τους καπνέμπορους και εισαγωγείς οικιακών συσκευών εμαγιέ από την Τσεχοσλοβακία αδελφούς Παπαδάτους και τον Τσέχο τεχνικό S. Wachti της εταιρίας παραγωγής οικιακών συσκευών εμαγιέ του Budweiss ιδρύουν την Ελληνική εταιρία εμαγιέ με χαρακτηριστικό σήμα το άστρο.

Η Προτομή του Ιωάννη Γλεούδη στον εξωτερικό χώρο του μουσείου.

Ευνοούμενοι από τον Νόμο του Ελευθέριου Βενιζέλου του 1920 για αδασμολόγητη εισαγωγή μηχανημάτων για νέες ανώνυμες εταιρίες με κεφάλαιο άνω των 5.000.000 δραχμών διαθέτουν συνολικά 30.000 λίρες στερλίνες προς 30.000 μετοχές. Συγκεκριμένα ο Ιωάννης Γλεούδης διέθεσε 13.000, οι αδελφοί Παπαδάτου 8.000 και ο Τσέχος βιομήχανος S. Wachti 9.000.

Επιλέχθηκε από τον Τσέχο τεχνικό ένα κτήμα 21 στρεμμάτων του Ιωάννη Γλεούδη στον κάμπο της Κορησσίας προς 1.000 λίρες. Με την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Αχιλλέα Καρρά της εταιρίας Μακρής Α.Ε. αλλά και με την προσωπική επίβλεψη του Ιωάννη Γλεούδη ξεκίνησε το χτίσιμο του εργοστασίου συνολικής έκτασης 8 στρεμμάτων.

Το νεόκτιστο εργοστάσιο στον κάμπο Κορησσίας της Κέας.

Το εργοστάσιο αποτελείτο από εννέα τμήματα,

1. Το μηχανουργείο προς κατασκευή πάσης φύσεως εξαρτημάτων και επεξεργασίας των αντικειμένων από λαμαρίνα.

2. Το μηχανοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με γεννήτριες που έφεραν κινητήρες εσωτερικής καύσης.

3. Το τμήμα καθαρισμού λαμαρίνας προς επισμάλτωση με οξέα.

4. Την μεγάλη αίθουσα για κόλλημα χερουλιών, βαφή και στέγνωμα.

5. Την αποθήκη εμπορεύματος.

6. Το εργαστήριο κατασκευής σμάλτου.

7. Την Τσιμινιέρα ύψους 45 μέτρων που κατασκεύασε η εταιρία Μαθιός Α.Ε.

8. Το ξυλουργείο κατασκευής ξύλινων προτύπων (μοδέλα) προς χύτευση χυτοσιδηρών (μαντεμένιων) καλουπιών.

9. Τα γραφεία της διεύθυνσης.

Τα μηχανήματα που εξόπλισαν το εργοστάσιο ήταν της χρεωκοπημένης εταιρίας παραγωγής σκευών Titania Werke της Wels Βορείου Αυστρίας. Μεταφέρθηκαν με καράβια μέχρι το λιμάνι της Κέας και από εκεί με μαούνες στην προβλήτα όπου με πρωτόγονα μέσα, βαρούλκα, κατρακύλια, λοστούς τα μετέφεραν στο χειροκίνητο βαγόνι το οποίο κινείτο πάνω σε μια γραμμή 600 μέτρων έως το εργοστάσιο για την τελική τοποθέτηση τους σε σταθερές βάσεις από τσιμέντο.

Το λιμάνι της Κέας την εποχή εκείνη.

Η γραμμή μήκους 600 μέτρων στην οποία κινείτο το βαγόνι που μετέφερε τα μηχανήματα και τις προμήθειες του εργοστασίου, την στιγμή που τραβήχτηκε η φωτογραφία πραγματοποιείται παζάρι για ζώα αγροτικών εργασιών.

Σύγχρονη φωτογραφία των τσιμεντένιων βάσεων όπου τοποθετούντο τα μηχανήματα στο εργοστάσιο.

Οι τσιμεντένιες βάσεις που τοποθετούνταν τα μηχανήματα όπως βρίσκονται σήμερα στο εργοστάσιο.

Το 1927 ο Ιωάννης Γλεούδης, μπαρμπα Γιάννης όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλούσαν, έχοντας ξεπεράσει επιτυχώς όλες τις δυσκολίες που προέκυψαν εγκαινιάζει το νέο εργοστάσιο παρουσία του Ελευθέριου Βενιζέλου και πλήθος ανθρώπων Ελλήνων και ξένων τον συγχαίρει για το επίτευγμα του!

Το 1928 και αφού έχει εκπαιδευτεί το προσωπικό ξεκινάει η παραγωγή η οποία τον πρώτο χρόνο είναι πέραν των προσδοκιών και φτάνει τα 150.000 κιλά σμαλτωμένων ειδών, όμως τον δεύτερο χρόνο και παρά τις ευοίωνες προβλέψεις πέφτει κατακόρυφα στα 17.650 κιλά.

Έτσι δυστυχώς το 1930 το εργοστάσιο χρεωκόπησε και έκλεισε. Ο Ιωάννης Γλεούδης έχοντας ξοδέψει όλο το προσωπικό του κεφάλαιο στην προσπάθεια του να αποτρέψει την χρεωκοπία ταξιδεύει στην Πολωνία για να πουλήσει τα καπνά του.

Το εργοστάσιο περνάει στην ιδιοκτησία του Συριανού τραπεζίτη Εμμανουήλ Τσιροπίνα και εν συνεχεία βρίσκεται υποθηκευμένο στην Εθνική τράπεζα η οποία θα το νοικιάσει στον Αθανάσιο Κώστα ώστε να το λειτουργήσει.

Η ΕΠΟΧΗ ΑΘ. ΚΩΣΤΑ

Ο Αθανάσιος Δ. Κώστας γύρω στα 1925.

Ο Αθανάσιος Δ. Κώστας ήταν αλευροβιομήχανος και καταγόταν από την Καλλίπολη Θράκης. Το 1922 εγκαθίσταται στην περιοχή Καλλίπολη του Πειραιά και μαζί με τα αδέλφια του ανοίγουν υαλοπωλείο στην οδό Βίσσης και εμπορεύονται και οικιακά σκεύη. Παράλληλα γίνονται μικρομέτοχοι στην εταιρία εμαγιέ.

Το 1933 ο Αθανάσιος Κώστας ανοίγει το εργοστάσιο εμαγιέ και μεταλλουργίας της Κέας με νέο και ικανότατο επιτελείο.

Τιμοκατάλογος του εργοστασίου το 1934.

Γενικός διευθυντής ο Δανιήλ Κωνσταντινίδης, Οικονομικός διευθυντής ο Κωνσταντίνος Τσαναβάρης και τεχνικός διευθυντής ο Μιχαήλ Βλάδος ομογενής από την Ρωσία, ηλεκτρολόγος μηχανολόγος με πολυετή πείρα στην Γερμανία, Λετονία, Ουκρανία και Ρωσία. Αυτός οργάνωσε το εργοστάσιο με Ευρωπαϊκά πρότυπα και πέτυχε μεγάλες παραγωγές με υψηλή ποιότητα. Καλύφθηκε η εγχώρια αγορά και άρχισαν οι εξαγωγές των προϊόντων στα Βαλκάνια, Τουρκία, Μέση Ανατολή και Αίγυπτο.

Τα δρομολόγια και οι προορισμοί των προϊόντων.

Προϊόντα εμαγιέ του εργοστασίου της Κέας.

Οι μεταφορές γίνονταν με δύο καΐκια από την Κέα, το Αγία Βαρβάρα του καπετάν Σταυρή και το μεγάλο καραβόσκαρο Ευαγγελίστρια του καπετάν Δημήτρη Ραφιού. Το πρώτο κάνει δρομολόγια προς Πειραιά και το δεύτερο προς Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. Και τα δύο φέρνουν πρώτες ύλες από τον Πειραιά στην Κέα.

Τα καΐκια στο λιμάνι της Κέας.

Το εργοστάσιο αρχίζει την παραγωγή για τον Ελληνικό στρατό, κατασκευάζει 250.000 κράνη, 250.000 αλουμινένια παγούρια και ετοιμάζει την κατασκευή όλμων, χειροβομβίδων, αντιασφυξιογόνων προσωπίδων και αγγείων εστιάσεως αλλά έρχεται ο Απρίλιος του 1941 και με την πτώση του μετώπου όλα δυστυχώς παγώνουν.

Παράδοση κρανών το 1937, διακρίνονται Αξιωματικοί του Ελληνικού στρατού μέλη της επιτροπής παραλαβής και μέλη της επιτροπής παράδοσης του εργοστασίου.

Ένα Ελληνικό κράνος από την παραγωγή του εργοστασίου όπως εκτίθεται σήμερα στο μουσείο του συλλόγου φίλων εργοστασίου εμαγιέ στην Κέα.

Τα αλουμινένια παγούρια που κατασκεύαζε το εργοστάσιο εκτίθενται στο μουσείο, δεν είναι σήμερα πλέον σε άριστη κατάσταση αλλά διακρίνεται ο χαρακτηριστικός κρίκος ανάρτησης, επίσης απουσιάζουν τα μάλλινα χακί χρώματος καλύμματα τους και τα πώματα που ήταν φτιαγμένα από φελό.

Ημερολόγιο του εργοστασίου όπου διακρίνονται τα νέα προϊόντα που ετοίμαζε να παράξει για τον Ελληνικό στρατό.

Σχέδια του εργοστασίου που απεικονίζουν την αμυντική και επιθετική Πολωνική χειροβομβίδα wz.33 τις οποίες θα κατασκεύαζε.

Φωτογραφία του περιπτέρου του εργοστασίου του Α. Κώστα στην διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης, άγνωστο ποια χρονολογία. Διακρίνονται τα παγούρια και τα κράνη που κατασκεύαζε για τον Ελληνικό στρατό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα βαμμένα με μαύρο χρώμα εθνόσημα στο μέτωπο των κρανών.

Τα χρόνια της κατοχής υπολειτουργεί, με την απελευθέρωση όμως το 1945 και αφού ο Αθανάσιος Κώστας έχει αγοράσει όλες τις μετοχές της εταιρίας ξεκινάει πάλι την παραγωγή με νέα φίρμα ΕΜΑΚΩΣΤ.

Μετοχές του της εταιρίας του Αθανασίου Κώστα.

Σόμπα εμαγιέ της νέας επωνυμίας του Α. Κώστα ΕΜΑΚΩΣΤ. Φωτογραφία της 24 Μαρτίου 2018 από την έκθεση Ελληνικής βιομηχανίας που έγινε στο Γκάζι Αθηνών.

Για τον Ελληνικό στρατό, αφού οι προμήθειες γίνονταν πλέον από την Αγγλία και την Αμερική, παράγει μόνο νέου τύπου αλουμινένια παγούρια με βιδωτό πώμα αντί του φελλού και σκαπτικά εργαλεία, επίσης προσθέτει νέα προϊόντα όπως πιρούνια, κουτάλια, μαχαίρια, σόμπες, μάτια, ηλεκτρικές κουζίνες, φανούς θυέλλης κ.α.

Τα σχέδια του μεταπολεμικού αλουμινένιου παγουριού που βρίσκονται στο μουσείο.

Το χυτοσιδηρό (μαντεμένιο) καλούπι για σκαπτικό εργαλείο του Ελληνικού στρατού.

Καλούπια για κουταλοπήρουνα που διασώζονται σήμερα στο μουσείο χάρη στον κύριο Ι.Ευγενικό.

Μαχαίρια οικιακής χρήσης που παρήγαγε το εργοστάσιο.

Διάφορα εμαγιέ προϊόντα του εργοστασίου.

Φωτογραφία των προϊόντων του εργοστασίου στην 16^η διεθνής έκθεση Θεσσαλονίκης το 1951.

Όλα πάνε καλά όμως ο θάνατος του Αθανασίου Κώστα το 1957 και η αδυναμία των κληρονόμων του να συνεχίσουν το έργο του οδηγούν στο κλείσιμο του εργοστασίου.

Τον Σεπτέμβριο του 1961 ο επιχειρηματίας πετρελαιοειδών Στυλιανός Ρέστης αγοράζει το εργοστάσιο σε πλειστηριασμό και ξεκινάει την αγορά πρώτων υλών προκειμένου να το λειτουργήσει, δυστυχώς όμως ο αιφνίδιος θάνατος του ακύρωσε την προσπάθεια επαναλειτουργίας του. Εν συνεχεία την ίδια εποχή η εταιρία ΒΙΟΣΜΑΛΤ ΕΠΕ την οποία είχαν ιδρύσει εργαζόμενοι του εργοστασίου της Κέας θέλοντας να αναπτύξουν την εταιρία τους διαπραγματεύονται με την σύζυγο του θανούντα κα. Λίνα Ρέστη την αγορά του χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Ο Στυλιανός Ρέστης.

Έτσι ολοκληρώνεται η τριακονταετή λειτουργία του εργοστασίου εμαγιέ και μεταλλουργίας της Κέας 1927-1957 από τον Ιωάννη Γλεούδη-Πατέστα και τον Αθανάσιο Δ. Κώστα. Σήμερα είναι ακόμα όλα εκεί αφημένα στον ανελέητο χρόνο και την απραξία της πολιτείας.

Αξίζει να αναφερθεί το σημαντικότατο και ανεκτίμητο έργο του συλλόγου φίλων εργοστασίου εμαγιέ, του Δημάρχου Νικόλαου Δεμέναγα που στήριξε την προσπάθεια τους όπως και την συμβολή του απλού κόσμου που με αγνή αγάπη προστατεύει την ιστορία του Νησιού και βοηθάει όσο μπορεί!

Το εργοστάσιο σήμερα.

Ιδιαίτερη είναι η προσπάθεια και το καθημερινό έργο του κυρίου Ιωάννη Ευγενικού ο οποίος μόνος του πια σήμερα σε ηλικία 94 ετών αγωνίζεται να διασώσει ότι έχει απομείνει. Χωρίς την συμβολή και την βοήθεια του κυρίου Ιωάννη Ευγενικού δεν θα είχαμε στα χέρια μας αυτό το πολυτιμότατο υλικό!

Ο κύριος Ιωάννης Ευγενικός στο μουσείο του συλλόγου φίλων εργοστασίου εμαγιέ που διατηρεί στην Κέα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Το εργοστάσιο Εμαγιέ και μεταλλουργίας της ΚΕΑΣ