Φωτογραφίες από την προσωπική συλλογή του Κωνσταντίνου Πανιτσίδη

 Τεχνικά χαρακτηριστικά      Φωτογραφίες      Video

Κατασκευαστής: OKB Yakovlev 
Πρώτη πτήση: 1987
Τύπος: Μαχητικό πολλαπλών ρόλων (V/STOL)

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, την κύρια δύναμη του Πολεμικού Ναυτικού της ΕΣΣΔ, αποτελούσε το V/STOL Yak-38 Forger, σε διάφορες εκδόσεις. Τα αεροσκάφη αυτά, ανταποκρίνονταν κατά τρόπο ικανοποιητικό στις απαιτήσεις του Π.Ν.  Όμως, οι ραγδαίες εξελίξεις και οι ριζικές αλλαγές στην αεροδιαστημική βιομηχανία, άνοιξαν νέους ορίζοντες και δημιούργησαν νέες απαιτήσεις. 

Έτσι αναζητήθηκε ένα καινούργιο υπερηχητικό μαχητικό V/STOL, το οποίο έπρεπε  να αντικαταστήσει το ήδη υπάρχον αλλά και να αναβαθμίσει την ισχύ της Σοβιετικής Αεροπορίας Ναυτικού. Το αεροσκάφος αυτό έπρεπε να προσφέρει αεροπορική κάλυψη στο στόλο και να συνδυάζει τα ειδικά χαρακτηριστικά ενός αεροσκάφους κρούσης, μέσης ακτίνας δράσης, ικανού να προσβάλλει αποτελεσματικά στόχους τόσο στην ξηρά, όσο και στη θάλασσα. Τα αναφερόμενο πιο πάνω μαχητικό Yak-38 Forger χρησιμοποιούνταν κατά κύριο λόγο σε αποστολές κρούσης, ενώ η αποτελεσματικότητά του σε εναέρια μάχη ήταν σημαντικά περιορισμένη έως αμφίβολη. 

Για πρώτη φορά εμφανίστηκε το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο 1991 να κάνει μια κάθετη/βραχεία αποπροσνήωση στο αεροπλανοφόρο "Ναύαρχος S.G. Gorshkov" (μέχρι το 1991 έφερε ονομασία - "Μπακού", μετέπειτα "Tbilisi", σήμερα "Κουζνέτσοφ") και όλοι άρχισαν να μιλούν για ένα σύγχρονο υπερηχητικό V/STOL αεροσκάφος ναυτικής έκδοσης.

Συνολικά κατασκευάστηκαν τέσσερα αεροσκάφη, εκ των οποίων τα δυο προορίζονταν για στατικές δοκιμές και τα άλλα δυο για πτητικές. 

- "Izdelie 48-0"  (το αεροσκάφος δεν έφερε S/n) - χρησιμοποιήθηκε για στατικές δοκιμές.
- "Izdelie 48-1"  (S/n 48) - χρησιμοποιήθηκε για τις στατικές δοκιμές σε κλίνη για τις δυνάμεις και ροπές της δομής και του προωθητικού συστήματος.
- "Izdelie 48-2"  (S/n 75) - το πρώτο πρωτότυπο αεροσκάφος, το οποίο έμελλε και να παρουσιάζεται σε διεθνείς εκθέσεις, με S/n 141 (πρώτη παρουσίαση στο Farnborouth International Airshow το 1992), στη συνεχεία τοποθετήθηκε σαν έκθεμα σε μουσείο του Γιάκοβλεφ. Το αεροσκάφος σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Τεχνολογίας Vadim Zadorozhny (και φέρει το παλιό S/n 75). 
- "Izdelie 48-3" (S/n 77) - Αεροσκάφος προπαραγωγής. Στις 5 Οκτωβρίου του 1991 συνετρίβη κατά την προσνήωσή του σε αεροπλανοφόρο και αποκαταστάθηκε αργότερα. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Monino (με S/n 141).

ΚΑΤΑΡΡΙΨΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΡΕΚΟΡ ΤΟΥ  Yak-141

Τεχνική περιγραφή Yak-141

Το V/STOL είναι ένα υψηλοπτέρυγο Α/φος με τη βασική διαμόρφωση να είναι παρόμοια με το Yak-38, αλλά και με αρκετές διαφορές, ειδικά στην δομή του σκάφους το οποίο καταλήγει σε δυο πλάγια ατρακτίδια που φέρουν το οριζόντιο και κάθετο πτέρωμα. 
Για την μείωση του βάρους του Α/φους έγινε εκτεταμένη χρήση ενισχυμένων συνθετικών υλικών που το βάρος τους φθάνει σε ποσοστό 26% (η χρήση ήταν εκτεταμένη σε αεροδυναμικές επιφάνειες, ουραίο πτέρωμα, πτερύγια καμπυλότητας, εκφυγής κ.λ.π.). 

Για καλύτερη αντοχή  κατά την διάβρωση χρησιμοποιήθηκαν κράματα αλουμινίου-λιθίου. 

Yak-141 Αεραγωγός

Το σκάφος φέρει μακριά  και λεπτή σχετικά άτρακτο,  με το κοκπίτ να βρίσκεται αρκετά μπροστά, με αεραγωγούς να ακολουθούν πίσω του (είναι ορθογώνιες και υπό  κλίση). 

Yak-141 Πιλοτήριο

Το πιλοτήριο είναι εφοδιασμένο με εκτινασσόμενο κάθισμα  Κ-36V, και είναι ακριβώς αντίστοιχο του Yak-38. Το αυτόματο σύστημα εκτίναξης του πιλότου, ενεργοποιείται κάθε φορά που το κύριο ακροφύσιο εκτραπεί άνω των 30ο  (το αυτόματο σύστημα υπολογίζει τους ρυθμούς και τις αλλαγές  πρόνευσης και στον ρυθμό και γωνία κλίσης).

Η πτέρυγα είναι τραπεζοειδούς σχήματος, με διπλή γωνία χείλους  εκφυγής με γωνία βέλους 30ο (στο 1/4 της χορδής) και αρνητική  δίεδρο γωνία V=4o. Για να καταλαμβάνει λιγότερο χώρο στο αεροπλανοφόρο, το αεροσκάφος διαθέτει αναδιπλούμενες πτέρυγες.

Yak-141 Ουραίο πτέρωμα

Το ουραίο πτέρωμα απαρτίζεται από δύο κάθετα σταθερά (με ελαφριά γωνία  προς τα έξω με ολοκινούμενο οριζόντιο πτέρωμα. Όλο το ουραίο πτέρωμα στηρίζεται πάνω σε δυο ξεχωριστές προεκτάσεις (ατρακτδια) τα οποία έχουν ανάμεσα τους το ακροφύσιο εξαγωγής του κυρίου προωθητικού συστήματος. 

Yak-141 Σύστημα προσγείωσης

Το σύστημα προσγείωσης είναι τριών σημείων. Το ριναίο σκέλος φέρει μονό τροχό και ανασύρεται προς τα πίσω ενώ το κύριο σκέλος προς τα εμπρός, κάτω από τους κυρίους αεραγωγούς.

Ο ραδιοηλεκτρονικός εξοπλισμός και το σύστημα ελέγχου πυρός είναι ανάλογα της του MiG-29. 
Συνδυάζει τον έλεγχο του Α/φος και τον έλεγχο της βολής των  όπλων. Αποτελείται από το ραντάρ τύπου Zhuk (RP-29) με εμβέλεια στην ανίχνευση στόχων (με RCS=3m² - διατομή ραντάρ) να ανέρχεται στα 80 km και για ένα ταχύπλοο  σκάφος έως τα 100 km. Έχει HUD και MFD, προαιρετική εγκατάσταση αποστασιόμετρου  λέιζερ και  σύστημα σκόπευσης μέσω TV. Όλος ο εξοπλισμός αυτός έχει εγκατασταθεί στο δεύτερο πρωτότυπο το οποίο συνετρίβη κατά την προσνήωσή του στο αεροπλανοφόρο.

Προωθητικό σύστημα

Το προωθητικό σύστημα αποτελείται από έναν κύριο κινητήρα R-79-300 και δυο βοηθητικούς RD-41. 

R-79-300 -  στροβιλοκινητήρας διπλής ροής με μετάκαυση. Εξελίχθηκε από την AMNTK Soyuz. Αναπτύχθηκε κυρίως για τα υπερηχητικά  Αεροσκάφη τύπου Yak-141, ενώ ο κινητήρας παραγωγής έφερε την ονομασία R-79V-300. Αν και οι εργασίες σχετικά  με το Yak-141 τερματίστηκαν το 1991, οι εργασίες πάνω στον κινητήρα συνεχίζονται. Συνολικά παραδόθηκαν 12 κινητήρες μέχρι το 1993.
Παράλληλα αναπτύχθηκε και η εκσυγχρονισμένη έκδοση του  κινητήρα R-79M  με αυξημένη ώση 176.2 kN (31.796 kg) και πλήρως ελεγχόμενη  μέσω ηλεκτρονικού - ψηφιακού  λειτουργίας (FADEC), επανασχεδιασμένο θάλαμο καύσης και άλλα συστήματα.

Για καλύτερα ελεγχόμενη πλεύση του Yak-141, περιόρισαν την κλίση δυο εδράνων στις 20ο (πάνω και κάτω) επιτυγχάνοντας έτσι την μεταβολή του άξονα ώσης έως 95ο  παρέχοντας την απαιτούμενη ώση του κινητήρα.

RD-41

Οι δυο κινητήρες άντωσης είναι τύπου RD-41 και αναπτύχθηκαν  από την RKBM (Rybisk Motors Design Bureau - σήμερα SATURN) για υπερηχητικά Α/φη VTOL τύπου Yak-141 τα οποία είναι  εξοπλισμένα με μεταβλητά ακροφύσια ώθησης για τη βελτίωση του ελέγχου στις από-προσνηώσεις (κατά τη διάρκεια της κάθετης από-προσνήωσης). Τα μεταβλητά ακροφύσια δεν  χρησιμοποιήθηκαν στις εκδόσεις του RD-36 (ο οποίος επίσης αναπτύχθηκε από την ίδια εταιρεία).
Οι κινητήρες είναι τοποθετημένοι πίσω από το πιλοτήριο (ανάλογα του Yak-38) υπό γωνιά 10ο προς τα  πίσω.

Τα μεταβλητά ακροφύσια παρέχουν κατεύθυνση της ώσης κατά ± 12ο προς κάθε πλευρά. Για την μείωση βάρους του κινητήρα χρησιμοποιήθηκαν ευρέως κράματα τιτανίου σε τμήματα όπως:

1. συμπιεστή
2. θάλαμος καυσίμου
3. στρόβιλοι
4. ακροφύσια
5. και τα τμήματα του στροβίλου, συμπεριλαμβανόμενα και τα πτερύγια κατασκευασμένα από ανθεκτικά στις μεγάλες θερμοκρασίες, κράματα νικελίου.

Το αποτέλεσμα είναι  να έχουν έναν κινητήρα με μεγάλη ώση και μικρό βάρος (αναλογία βάρους / ώσης   16,7:1). 

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: 

Ραντάρ τύπου “Zhuk”, Ντόπλερ, με δυνατότητες κατόπτευσης και χαμηλής βολής, και άλλων δυνατοτήτων.

Μεγίστη εμβέλεια σάρωσης πάνω από 100 km. Εμβέλεια εγκλωβισμού στόχου 80 km. Ταυτόχρονη παρακολούθηση στόχων 10-12.
Ταυτόχρονος εγκλωβισμός στόχων 2-4.

ΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ Yak-141

ΣΧΕΔΙΟ ΤΡΙΩΝ ΟΨΕΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Yak-141 (Yak-41)