Τεχνικά χαρακτηριστικά      Φωτογραφίες      Video

Το να θέλεις να ξέρεις τι κάνει ο εχθρός σου είναι τόσο παλιό όσο και ο ίδιος ο πόλεμος. Το αεροσκάφος έδειξε από την αρχή της εμφάνισής του στο πολεμικό προσκήνιο ότι μπορεί ν' αποτελέσει κατάλληλο για το σκοπό αυτό "εργαλείο". Μάλιστα, η από τον αέρα παρατήρηση της δραστηριότητας του αντιπάλου, ήταν το πρώτο είδος επιχειρησιακών αποστολών που το αεροσκάφος κλήθηκε να εκτελέσει.

Κάποια χρόνια μετά την εμφάνιση του αεροσκάφους στα πεδία των μαχών, ένα άλλο ανάλογο "εργαλείο", το ραντάρ, έκανε την εμφάνισή του. Ήταν οι αρχές της δεκαετίας του '30. Φυσικά και επρόκειτο για σταθμούς ραντάρ στο έδαφος. Με την πάροδο των ετών, όταν η τεχνολογία είχε αρκετά εξελιχθεί, έκαναν την εμφάνιση τους και οι πρώτοι σταθμοί ραντάρ εγκατεστημένοι σε αεροσκάφη. Ήταν τα ιπτάμενα ραντάρ ή όπως στη συνέχεια ονομάστηκαν, τα "συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου" (Airborne Early Warning and Control-AEW&C). Τα συστήματα αυτά διέθεταν ένα καταλυτικό πλεονέκτημα, σε σύγκριση με τα ραντάρ εδάφους, τον ανοικτό ορίζοντα παρατήρησης, την αποδέσμευση τους, δηλαδή από τα εδαφικά εμπόδια.

Το πλεονέκτημα αυτό φυσικό ήταν να εκμεταλλευθούν και ν' αξιοποιήσουν πρώτοι οι Αμερικανοί οι οποίοι προηγούνταν σαφώς των άλλων στην ηλεκτρονική τεχνολογία. Αυτό συνέβη λίγο μετά το τέλος του Β" Παγκοσμίου Πολέμου όταν η Αμερικανική Αεροπορία με αεροσκάφη PB-1W απόκτησε τη δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου. Το μάλλον χαμηλών επιδόσεων πρώτο αυτό σύστημα, ήρθε ν' αντικαταστήσει το σύστημα Ε-3Α, ενώ παράλληλα το Αμερικανικό Ναυτικό απόκτησε δυνατότητα έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου με το σύστημα Ε-2Α.

Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ

Στην άλλη πλευρά, στο ανατολικό μπλοκ, αναπτύχθηκε, λίγο αργότερα, ένα αρχικό σύστημα εγκατεστημένο στο επιβατικό αεροσκάφος Τu-114 (μετά από τις αναγκαίες μετατροπές), με χαρακτηριστικό Tu-126 Moss.
To υπουργείο ’μυνας της Σ.Ε., στην προσπάθεια του να καλύψει το χαμένο έδαφος, επιχείρησε να εφαρμόσει ένα ταχύρυθμο πρόγραμμα σχεδίασης και ανάπτυξης ανάλογων, αλλά πιο προηγμένων, όπως ήθελε, συστημάτων. Προς τούτο ανέθεσε στα σχεδιαστικά γραφεία, Tupolev και Antonov την τροποποίηση των αεροσκαφών και σε ομάδα Ρώσων ηλεκτρονικών και μηχανικών τη σχεδίαση του ραντάρ και των άλλων ηλεκτρονικών συστημάτων, με την εντολή τα συστήματα να είναι ισάξια σε επιδόσεις των αντίστοιχων αμερικανικών.
Σκοπός αυτού του σημειώματος είναι να δώσουμε μια εικόνα των συστημάτων που αναπτύχθηκαν στην τότε Σ.Ε. αρχικά και στη Ρωσία αργότερα, μαζί με τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις επιδόσεις τους.

Η υλοποίηση του προγράμματος μετατροπής του επιβατικού Τυ-114 σε Tu-126 Moss
(AEW&C) άρχισε στις αρχές της δεκαετίας του '50. Η επιλογή του Tu-114 από το γραφείο Tupolev έγινε επειδή ο χώρος της ατράκτου μπορούσε να δεχθεί τον όγκο των συσκευών του συστήματος και η δομική του κατασκευή επέτρεπε χωρίς μεγάλης έκτασης ενισχύσεις την τοποθέτηση της κυκλικού σχήματος, περιστροφικού τύπου, κεραίας του ραντάρ στη ράχη της ατράκτου. Οι Δυτικοί είδαν για πρώτη φορά το Tu-126 Moss, με τη χαρακτηριστική κεραία του και το σωλήνα ανεφοδιασμού στον αέρα να προεξέχει μπροστά σε φιλμ που προβλήθηκε το 1966.
To Tu-126 Moss εκτός από τη λειτουργία του ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου, λειτούργησε και ως σύστημα κατεύθυνσης των αεροσκαφών αναχαίτισης όπως τα Su-11, Su-15 και Yak-28, ενώ είχε τη δυνατότητα να παρέχει έγκαιρη προειδοποίηση για βλήματα SAM και αεροσκάφη αναχαίτισης στα βομβαρδιστικά αεροσκάφη. Το σύστημα πληρούσε σε κάποιο βαθμό την απαίτηση γι' αποκάλυψη στόχων ιπτάμενων σε πολύ χαμηλά ύψη, σίγουρα όμως όχι στην έκταση της τεθείσας απαίτης.

To Tu-126 Moss παρουσίασε κατά τη χρήση του κάποια προβλήματα τεχνικής φύσης που επηρέαζαν τόσο (και κυρίως) τη διαθεσιμότητα του, όσο και την αποτελεσματικότητα του. Παρά τα προβλήματα αυτά που κυρίως αφορούσαν στο ραντάρ (τύπου LIANA) το σύστημα εξακολούθησε να χρησιμοποιείται από τη Ρωσική Αεροπορία, συγχρόνως όμως (από το 1965 ακόμη), το υπουργείο ’μυνας υποχρέωσε τους σχεδιαστές να εργαστούν εντατικά για τη σχεδίαση και ανάπτυξη ενός καινούργιου, υψηλότερων επιδόσεων συστήματος, αφού πλέον ήταν στους πάντες γνωστό ότι το σύστημα αυτό πολύ απείχε από του να είναι ισάξιο των αντίστοιχων αμερικανικών.
Κατά τη χρονική περίοδο 1961-1971 φέρεται να έχουν κατασκευαστεί δώδεκα συστήματα Tu-126 Moss. Ένα από αυτά φέρεται να παραχωρήθηκε στην Πολεμική Αεροπορία της Ινδίας (ή ν' αγοράστηκε απ' αυτήν), το οποίο και χρησιμοποίησε κατά τον πόλεμο με το Πακιστάν.

Ως επιδόσεις του ραντάρ LIANA αναφέρθηκαν οι ακόλουθες: 
Αποκάλυψη στόχων:
- Μεγέθους μαχητικού: 100 χλμ.
- Μεγέθους βομβαρδιστικού: 200-300 χλμ.
- Πλοίων επιφανείας (μεγέθους φρεγάτας) από ύψος πτήσης του αεροσκάφους 2.000-5.000 μ.: 400 χλμ.
- Δυνατότητα διαβίβασης συλλεγομένων πληροφοριών (συστήματα data link) σε απόσταση 2.000 χλμ.

Εκτός από το ραντάρ τύπου LIANA το σύστημα συμπληρώνουν (όπως είναι φυσικό) μια σειρά από συσκευές τηλεπικοινωνιών, αναγνώρισης ταυτότητας (transponder), ηλεκτρονικής αναγνώρισης (EL1NT) και αυτοπροστασίας. Οι κυριότερες από τις συσκευές αυτές είναι οι, SPS-100, Rezeda, SPS-6, Romb-4A, SPS-7 Romb-4B, SPS-4 Kvadtrat-2 κ.ά.

To βασικό στοιχείο του συστήματος Tu-126 Moss το ραντάρ LIANA, τεχνολογίας των μέσων της δεκαετίας του '60, φυσικό ήταν να μην μπορεί ν' ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που δημιουργούσε το ηλεκτρονικό /επιχειρησιακό περιβάλλον των επόμενων δεκαετιών, στις οποίες η ηλεκτρονική τεχνολογία προχωρούσε με άλματα. Έτσι, το έτος 1969 το γραφείο σχεδίασης NPO-Vega-M με επικεφαλής ένα γνωστό Ρώσο αρχισχεδιαστή τον V. Ivanov, άρχισε τη μελέτη ενός καινούργιου ραντάρ του "Shmel". Στη διάρκεια της μελέτης διαπιστώθηκε ότι έπρεπε να προχωρήσουν στην εξαρχής σχεδίαση όλων των υποσυστημάτων του, αφήνοντας απέξω υπάρχοντα που όμως ενσωμάτωναν ξεπερασμένη τεχνολογία.

Για τις δοκιμές του "Shmel", χρησιμοποιήθηκε ως πλατφόρμα το αεροσκάφος του συστήματος Tu-126 Moss που και αυτό περνώντας μέσα από ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, μετονομάστηκε σε Tu-156. (Αεροσκάφος αεριωθούμενο με τους τέσσερις στροβιλωθητές αναρτημένους κάτω από τις πτέρυγες).

ΣΧΕΔΙΟ ΤΡΙΩΝ ΟΨΕΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ