Φωτογραφίες από την προσωπική συλλογή του Κωνσταντίνου Πανιτσίδη

 Τεχνικά χαρακτηριστικά      Φωτογραφίες      Video

V/STOL - Κατακόρυφη / βραχεία απογείωση και προσγείωση. 

Η εξέλιξη του έλαβε χώρα το 1968 με την ονομασία Yak-36M, με κύρια αποστολή την καταστροφή παράκτιων στόχων και την προσβολή πλοίων ενεργώντας από αεροπλανοφόρα με μήκος όχι λιγότερο των 180 m. Στις αρχές της δεκαετίας '70 το αεροσκάφος μεταφέρθηκε στο αεροδρόμιο Zhukovsky για στατικές και πτητικές δοκιμές, ενώ για πρώτη φορά απογειώθηκε με τον V. Muhin και πραγματοποίησε  αιώρηση σε ύψος 1,5 m. Το 1971 άρχισαν και οι πλήρεις πτητικές δοκιμές του, ενώ η πρώτη απογείωση από αεροπλανοφόρο τύπου «Moskva» έγινε το 1977. 
Η ένταξη του στο οπλοστάσιο του ναυτικού έγινε το 1975 ως αεροσκάφος εγγύς υποστήριξης «Yak-38». 

Yak-38, αεροδρόμιο Shindand (Αφγανιστάν), Μάιος 1980.

Έκδοση καμουφλάζ του Yak-38, για την δράση στην Ευρώπη

Yak-38 No. 0312 στις δοκιμές ελέγχου, άνοιξη 1982

Συνολικά παραδόθηκαν πάνω από 200 Α/φη στο Πολεμικό Ναυτικό. 
Οι απώλειες κατά την διάρκεια της επιχειρησιακής υπηρεσίας ήταν 19 Α/φη, εκ των οποίων τα δυο ήταν εκπαιδευτικά Yak-38U (όλες οι εκτινάξεις πραγματοποιήθηκαν από αυτόματο σύστημα εκτίναξης) και άλλα περίπου 10 Α/φη μετά την ενεργοποίηση από τον χειριστή. Όλες οι εκτινάξεις ήταν επιτυχημένες. 

Yak-38M σε γκρι χρώμα, που εκτίθεται στο κεντρικό αεροδρόμιο της Μόσχας

Yak-38M σε σκούρο μπλε χρώμα, που εκτίθεται στο κεντρικό αεροδρόμιο της Μόσχας

Το 1983 αναπτύχθηκε μια καινούργια έκδοση,  Yak-38M με βάση το Yak-38. Οι εκδόσεις αυτές είχαν πολύ μικρή ακτίνα δράσης και το μικρό φορτίο που μετέφερε, το καθιστούσαν σχεδόν αναποτελεσματικό. Στις αρχές της δεκαετίας '80 χρησιμοποιήθηκε στο πόλεμο του Αφγανιστάν. Έτσι προς τα τέλη του '80, αποφασίστηκε η σταδιακή απόσυρσή του από το ναυτικό.

1 Σωλήνας λήψης πιέσεως PVD-18G  2 Εφεδρικός σωλήνας λήψης πιέσεως  3 Εκτινασσόμενο κάθισμα τύπου Κ-36VM  4 Άνω θυρίδα κινητήρα άντωσης  5 Βαλβίδες παρακάμψεως άνω θυρίδας του κινητήρα άντωσης   6 Άνω νευρώσεις ανάκλασης αερίων  7 Θυρίδα πλήρωσης ενός σημείου με καύσιμα  8 Αεραγωγός ψύξης κυρίου κινητήρα  9 Ισοτροπική κεραία ARK-15M  10 Τεχνολογικό σημείο απο-συνδέσεως (Στ.Νο29)  11 Αεραγωγός ψύξης συστήματος GM-40 (περιστροφής ακροφύσιου)  12 Εισαγωγή ψύξης  13 Κεραία RSBN-36  14 Κεραία VHF R860-1  15 Κάλυμμα κεραίας προειδοποίησης ραντάρ «Bereza»  16 Ουραίο ακροφύσιο ελέγχου πεπιεσμένου αέρα  17 Περιστρεφόμενο ακροφύσιο κινητήρα R-27V-300  18 Μηχανισμός αναδίπλωσης ακροπτερυγίων  19 Εκτοξευτής ρουκετών UB-32M  20 Κάτω νευρώσεις ανάκλασης αερίων  21 Κάτω θυρίδα κινητήρα άντωσης RD-36-35BF  22 Βαλβίδες παρακάμψεως αεραγωγού  23 Αεραγωγός  24 Εμπρόσθιο ακροφύσιο ελέγχου πεπιεσμένου αέρα  25 Κεραία λήψης RSBN-36  26 Διηλεκτρικό κάλυμμα.

Τεχνική περιγραφή:
Yak-38 - είναι ένα μεσοπτέρυγο, κλασικής, ολομεταλλικής κατασκευής, με ημικελυφοειδή δομή , και μικρό λόγο διατάματος πτέρυγας. 

Yak-38 Forger A

Ατρακτος: είναι μακριά, λεπτή και ωοειδούς διατομής. 
Τεχνολογικά η δομή αποτελείται από εμπρόσθιο τμήμα και οπίσθιο τμήμα, το όποιο διαιρείται στο Σταθμό Νο29, ενώ επίσης η θέση αυτή διευκολύνει την αλλαγή του κυρίου κινητήρα. Το ρύγχος φιλοξενεί ένα μικρό ραντάρ αποστασιομέτρησης, ηλεκτρονικά, το κόκπιτ και το ριναίο σύστημα προσγείωσης, εισαγωγές αέρα του βοηθητικού προωθητικού συστήματος (άνωσης) και αεραγωγούς κυρίου κινητήρα, μια κεντρική. Το οπίσθιο τμήμα φιλοξενεί μια κεντρική δεξαμενή καυσίμων, κύριο κινητήρα, το κύριο Σ/Π, οπίσθια δεξαμενή καυσίμων, χώρος ηλεκτρονικών ουράς και το ουραίο αλεξίπτωτο ανάσχεσης τύπου PTK-36M με επιφάνεια 13τ.μ. 

Yak-38 Forger A

Πτέρυγα: συμβατικής κατασκευής με δυο κύριες και μια βοηθητική δοκό. Απαρτίζεται από πηδάλιο κλίσεως και πτερύγιο καμπυλότητας (retractable flap). Η πτέρυγα έχει οπισθόκλιση 45ο στο χείλος προσβολής με δίεδρο γωνιά V - 10o. Η πτέρυγα φέρει διατομή στην ρίζα της P-53s-6 και στα ακροπτερύγια S-12s-6. Επιφάνεια πηδαλίου κλίσεως - 0,98 τ.μ, του πτερυγίου καμπυλότητας - 1,08 τ.μ. και του αντισταθμιστικού πτερυγίδιου - 0,0453 τ.μ. Τα πηδάλια κλίσεως κινούνται από ±24ο, ενώ το αντισταθμιστικό πτερυγίδιο ±17 και πτερύγια καμπυλότητας έως 35ο. Για μείωση χώρου η πτέρυγα φέρει σύστημα αναδίπλωσης των ακροπτερυγίων. 

Yak-38 Forger A

Το ουραίο πτέρωμα αποτελείται από το πηδάλιο διεύθυνσης και ύψους-βάθος. Το κάθετο σταθερό έχει οπισθόκλιση 53ο στο χείλος προσβολής, με επιφάνεια 4,23 τ.μ. ενώ το αντισταθμιστικό πτερυγίδιο 0,096 τ.μ. Το πηδάλιο διεύθυνσης - 3,49 τ.μ κινούμενα ±30ο (αριστερά /δεξιά) και το αντισταθμιστικό πτερυγίδιο ± 17,5ο σε κάθε μεριά. 

Yak-38 Forger A

Σύστημα προσγείωσης: Το σύστημα είναι τριών σημείων. Οι κύριοι τροχοί είναι εφοδιασμένοι με το σύστημα πέδησης και οι τροχοί του είναι τύπου KT61/3 (660 x 200 mm) ενώ ο ριναίος τροχός δεν διαθέτει το σύστημα πέδησης και οι τροχοί του είναι τύπου K-298 (600 x 150 mm). Στις αρχικές εκδόσεις (10 Α/φη παραγωγής και 3 πρωτότυπα) το μετατρόχιο ήταν 2,2 μέτρα, μετέπειτα αυξήθηκε στα 2,75 μέτρα. Αποσβεστήρες του Σ/Π - λαδιού/αέρα. 

Το προωθητικό σύστημα αποτελείται από έναν κύριο κινητήρα R-27V-300 και δυο βοηθητικούς RD-36-35FV ή RD-36-35FVR.
Ο κινητήρας άντωσης RD-36-35 εξελίχθηκε από την Ribinsky Motori / NPO "SATURN" (σήμερα) με επικεφαλή τον P.A. Kolesov, το 1964 για να εξοπλίσει τα πρωτότυπα Α/φη κάθετης απογείωσης MiG-21 PD και Τ-58D.
Το 1969 αναπτύχθηκε ο κινητήρας (άντωσης) RD-36-35BF / BFR για τα Α/φη Yak-36 M, Yak-38 και MiG-21PD.
Οι κινητήρες άντωσης έχουν τοποθετηθεί σ' ένα ειδικό χώρο πίσω από το κόκπιτ. Η τροφοδοσία αέρα παρέχεται από μια ειδική θυρίδα στη ράχη της ατράκτου. Για καλύτερη άντωση οι κινητήρες έχουν τοποθετηθεί υπό κλίση 10ο προς τα πίσω με τα ακροφύσια να πραγματοποιούν κίνηση κατά 10ο.

Μέγιστη ώση 2900 kg (RD-36-35BF)
Ώση απογείωσης 3050 kg (RD-36-35BFR)
Βάρος κινητήρα 201,5 kg

Εκδόσεις

Η παραγωγή του κινητήρα τερματίστηκε το 1982.

Ο κινητήρας R-27V300 εξελίχθηκε την περίοδο 1967-1974 για τα Α/φη κάθετης εφαρμογής Yak-36 M και Yak-38. 
Ο κινητήρας είναι δυο αξόνων με 11-βάθμιο συμπιεστή (5 χαμηλής και 6 υψηλής πίεσης), με δακτυλιοειδή θάλαμο καύσης και στρόβιλο δυο βαθμίδων.

R-27V300

Ο κύριος κινητήρας είναι εξοπλισμένος με δυο ακροφύσια κυκλικής διατομής. Τα ακροφύσια μπορούν να περιστρέφονται από 0ο έως 100ο προς τα εμπρός, ο χρόνος πλήρης περιστροφής ανέρχεται στα 8 sec. 

Τα καύσιμα του υπολογίζονται σε 2750 kg και μοιράζονται σε δυο δεξαμενές ενσωματωμένες στην άτρακτο (δεξαμενή Νο1 βρίσκεται μεταξύ του κινητήρα άντωσης και του κύριου κινητήρα ενώ η Νο2 δεξαμενή καυσίμου στο ουραίο τμήμα). 
Το αεροπορικό καύσιμο που χρησιμοποιεί είναι κηροζίνη τύπου T-1, TS-1, T-2, RT και τα παράγωγα τους. 

Το σκάφος δεν φέρει σύστημα εναερίου ανεφοδιασμού. 
Το σύστημα ελέγχου του Α/φους αποτελείται από ένα εξελιγμένο σύστημα και παρέχει σταθερή πλοήγηση (αυτόματος πιλότος με ικανότητες απονήωσης και προσνήωσης κάθετα ακόμα και από μικρούς διαδρόμους). 

Yak-38 Forger A

Το πιλοτήριο είναι εφοδιασμένο με ένα αυτόματο σύστημα εκτίναξης του πιλότου (μοναδικό στο κόσμο) τύπου SK-3M το οποίο περιλαμβάνει το εκτινασσόμενο κάθισμα K-36VM. 

Ηλεκτρονικά: Φέρει ασύρματα UHF&VHF, ραδιοβοήθηματα, αυτόματη ραδιοπυξίδα, ραδιοφάρο, ραδιοϋψομετρο. Για αυτοάμυνα υπάρχει σύστημα προειδοποίησης ραντάρ Sirena III, IFF και παρεμβολεας.

ΣΧΕΔΙΟ ΤΡΙΩΝ ΟΨΕΩΝ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Yak-38 Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας (VVS, Moino, 2007)

Yak-38 Κρατικό Μουσείο Αεροπορίας Κίεβου, 2008